فاطمه آتشی خیاوی، فعال مدنی مدافع حقوق اتینکی آذربایجان و حقوق زنان ، دوران محکومیت خود را در زندان قرچک ورامین میگذراند؛ زندانی که بهدلیل شرایط غیرانسانیاش از سوی نهادهای بینالمللی حقوق بشر بارها مورد انتقاد قرار گرفته است.
خانم آتشی خیاوی، ۴۵ ساله و مادر دو فرزند، در بهمن ۱۴۰۲ همراه با گروهی از فعالان آذربایجانی در شهرهای مختلف کشور بازداشت شد. او پس از آزادی موقت با تودیع وثیقه، در اسفند ۱۴۰۳ دوباره احضار و برای اجرای حکم دو سال حبس تعزیری به زندان اوین منتقل گردید، اما در پی ناآرامیها و انتقال جمعی زندانیان سیاسی زن، به زندان قرچک اعزام شد.
بر اساس احکام صادره از سوی شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی ابوالقاسم صلواتی، فاطمه آتشی خیاوی به اتهام «اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی» و «تبلیغ علیه نظام» مجموعاً به شش سال زندان محکوم شده بود که سه سال آن به حالت تعلیق درآمد و دو سال آن اکنون در حال اجراست. نزدیکان او تأکید دارند که فعالیتهایش کاملاً مدنی، مسالمتآمیز و در دفاع از حقوق زبانی، فرهنگی و اجتماعی زنان و جامعه ترک آذربایجان بوده است.
منابع مطلع از وضعیت بند زنان قرچک از تراکم شدید جمعیت، نبود تهویه مناسب، غذای بیکیفیت، کمبود آب آشامیدنی سالم و فقدان خدمات درمانی کافی خبر میدهند. فاطمه آتشی در چنین شرایطی با ضعف جسمی و اضطراب شدید روبهروست و با وجود درخواستهای مکرر برای درمان، از حق دسترسی به پزشک محروم مانده است. همچنین گزارش شده که مأموران زندان محدودیتهایی در تماس تلفنی، استفاده از کتابخانه و ارتباط میان زندانیان سیاسی آذربایجانی اعمال کردهاند؛ اقدامی که خانواده او آن را نوعی فشار هدفمند و مجازات جمعی میدانند.
فاطمه آتشی خیاوی از چهرههای فعال در حوزه فعالیت ضدتبعیض زبانی و جنسیتی در آذربایجان میباشد. به گفته نزدیکان وی دفاع از زبان مادری و برابری زنان، اصلیترین علت بازداشت و محکومیت وی بوده است.
انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در بیانیهای اعلام کرده است: «بازداشت و حبس فاطمه آتشی بخشی از سیاست سازمانیافته برای خاموش کردن صدای زنان آذربایجانی است.» این انجمن و نهادهای بینالمللی از جمله عفو بینالملل و گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ایران خواستار آزادی فوری و بیقید و شرط او و بهبود شرایط زندان قرچک شدهاند.
