محمود اجاقلو، فعال مدنی و فرهنگی آذربایجانی و از چهرههای شناختهشده جنبش دفاع از حقوق قومی و زبانی ترکها در ایران، دوران محکومیت ۱۱ ساله خود را در بند ۴ زندان اوین سپری میکند. او در جریان اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» در تهران بازداشت و ماهها در بند ۲۰۹ تحت بازجویی و فشار روانی قرار داشت.
دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی ابوالقاسم صلواتی او را به اتهام «اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی» و «تبلیغ علیه نظام» مجموعاً به ۱۶ سال حبس تعزیری محکوم کرد که در تجدیدنظر به ۱۱ سال کاهش یافت. اجاقلو از دادرسی عادلانه، وکیل مستقل و مرخصی محروم بوده و خانوادهاش از تهدید مداوم او توسط مأموران امنیتی خبر دادهاند.
به گفته منابع نزدیک، او در شرایط دشوار و غیربهداشتی زندان اوین بهسر میبرد؛ هوای نامناسب، کمبود امکانات درمانی و محدودیت تماس تلفنی فشار مضاعفی بر او وارد کرده است. علیرغم ضعف جسمی و مشکلات سلامتی، مسئولان زندان از انتقال او به مراکز درمانی خودداری میکنند.
در روزهای اخیر، محمود اجاقلو همراه با پنج زندانی سیاسی آذربایجانی دیگر — آراز امان، مرتضی پروین، ودود اسدی، سالار طاهرافشار و عبدالعزیز عظیمیقدیم — در اعتراض به اجرای حکم اعدام شش فعال سیاسی عرب اهوازی در زندان سپیدار اهواز دست به تحصن اعتراضی سهروزه در بند ۴ زندان اوین زدند. این حرکت در همبستگی با زندانیان عرب و اعتراض به تبعیض قومی و سیاسی در ایران انجام شد. مأموران زندان پس از پایان تحصن، آنان را تهدید به محرومیت از ملاقات و مرخصی کردند.
پیش از بازداشت، اجاقلو در کارزارهای فرهنگی و آموزشی برای ترویج برابری، زبان مادری و حقوق زنان آذربایجانی فعالیت داشت و نوشتههایش بارها از تبعیض زبانی و فرهنگی انتقاد میکرد. خانوادهاش میگویند تمام فعالیتهای او صلحآمیز و مدنی بوده است.
انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی (آداپ) در بیانیهای اعلام کرد: «اجاقلو صدای صلحجویانه مردمی است که تنها خواهان حق گفتوگو و آموزش به زبان مادریاند.» این نهاد از سازمانهای بینالمللی از جمله عفو بینالملل و گزارشگر ویژه سازمان ملل خواسته است برای آزادی فوری و بیقید و شرط او اقدام کنند.
پرونده محمود اجاقلو نمونهای روشن از سرکوب آزادی بیان و نقض سیستماتیک حقوق مدنی در ایران است؛ جایی که دفاع از هویت فرهنگی و عدالت اجتماعی بهای سنگینی دارد.
